OKOŁO-KUŁAK Doda - "Pozłacany róg"

źródło: Zaczytani

Doda Około-Kułak

Pozłacany róg

Tom 1

Novae Res, 2013

s. 516

978-83-7722-565-3

Wyzwania:

+ Przeczytam tyle, ile mam wzrostu (3,5 cm)

+ 52 książki

ocena: 5/10

~*~

Jest maj 1833. Powstanie listopadowe upadło, ale na teren Galicji przenikają z Królestwa niedobitki rajdu płk. Zaliwskiego. Jeden z partyzantów trafia pod dach prowincjonalnego rejenta gdzieś pod Tarnowem... Wraz z odsłoną kolejnych kart powieści, zostajemy przeniesieni do świata, którego nie znamy. Dodajmy, bo to ważne: do świata patriarchalnego. W tle dzieje się historia: rewolucja krakowska, rzeź galicyjska, proces moabicki, powstanie styczniowe... Nie one tu jednak będą grały główną rolę. Uwaga autorki skupia się bowiem na losach pojedynczych osób, a przede wszystkim kobiet. Z mistrzowskim zachowaniem proporcji, psychologiczną głębią, humorem, a czasem ironicznie kreślone są postaci bohaterek. Jak w świetle reflektora obserwujemy wyraźne, plastyczne, wykreowane z talentem kolejne sceny dramatu, słyszymy świetne dialogi. A bóg Eros ciągle jest obecny! ... Doda Około-Kułak - autorka powieści „Księga motyli” i „Ptaszyna” (Świat Książki), a także sztuki „Siostrzyczki biorą wszystko” (w repertuarze teatru Bagatela w Krakowie) tym razem sięga po formę sagi, by opowiedzieć losy kilku pokoleń dwóch galicyjskich rodzin w okresie burzliwych przemian „wieku pary i elektryczności”. W dalszych planowanych tomach będziemy z wolna zbliżać się do współczesności.

~*~

Wiek XIX był okresem szalenie burzliwym dla całej Europy, a szczególnie na terenie byłej Polski. Jednak nie na tyle, by nie można było wieść spokojnego życia

Pozłacany róg opowiada koleje losu wielu bohaterów, a szczególną uwagę dwóch rodzin. Na początku powieści poznajemy rejenta Hieronima Śmiłowicza, wdowca i jego kilkuletnią córkę Teodorę, dla których życie przygotowało wiele niespodzianek oraz prób. Następnie do akcji wkracza żołnierz Ukleja, nowa służąca Agnieszka i inni. W pewnym momencie  wszyscy Ci bohaterowie zaczynają się mieszać i (niestety) odchodzić w zapomnienie. Pisząc tę recenzję musiałam zajrzeć na pierwsze karty książki, by przypomnieć sobie, co było na początku.

Tło historyczne, jak dla mnie było trochę ubogie, chaotyczne i niejasno zarysowane. Niby coś było i się działo, ale nie wiadomo kiedy, gdzie i o której porze. A może po prostu ja tego nie odczułam tak, jak oczekiwałam? Na pewno mnie nie wstrząsnęło.

Pozłacany róg jest dość grubą książką. I niestety trudno tego nie odczuć. Zdarzają się publikacje, gdzie ponad 500 stron przelatujemy jak chmura, a w tutaj czegoś takiego zabrakło. Takiej lekkości.

Początek, gdy czytelnik zagłębia się w całą historię, jest po prostu straszny. Fragmentami czułam się, jakbym przeprawiała się przez rwącą rzekę, ale na szczęście znalazły się momenty wytchnienia, a gdy tak zwane „wprowadzenie” się skończyło, mogłam w pełni i z przyjemnością oddać się dalszej lekturze.

Kolejnym aspektem, który zwrócił moją uwagę na tę powieść, to opis. Autorka miała swoją uwagę skupiać na losach poszczególnych bohaterach, a najważniejszymi miały być kobiety. Natomiast w pierwszych kilku stronach poznaję mężczyznę. Dosyć zabawnego, miłego i sprawiającego ogólnie dobre wrażenie. Następnie pojawia się słodka dziewczynka, służące, żołnierz… Ja się pytam, gdzie są te kobiety? No dobrze nie zrażona brnę dalej. Pojawia się nowa służąca Agnieszka… Ale nie do końca postać jej mnie satysfakcjonuje. Następnie poznajemy hrabinę i jej syna. Tutaj autorka, wydaje mi się, włożyła więcej wysiłku, by przedstawić jej postać, ale to jeszcze nie było do końca to, czego ja oczekiwałam. Następnie pojawiła się Eliza i tak naprawdę ona wniosła świeże powietrze. Oraz postać Marty, kobiety silnej i odważnej. Ale jak na taką grubość, to za mało… Tak naprawdę dopiero po połowie historia nabiera barw i rozpędu. Od momentu pojawienia się Elizy oraz Marty. I to tylko dzięki nim sięgnę po kontynuację sagi. Chociaż patrząc z drugiej strony, na postaci mężczyzn, muszę przyznać, że autorka zaimponowała mi. Świetnie ukazane studium psychiki męskiej z tamtego okresu.

Ogólnie rzecz ujmując jest to dość ciężka pozycja. Ma swoje plusy (jakimi są pojedyncze zwroty akcji, oraz fantastyczne kreacje dwóch bohaterek) jak i minusy. Tymi złymi stronami okazało przede wszystkim tło. Myślałam, że ta historia będzie biła z kart Pozłacanego rogu. Niestety otrzymałam tylko garstkę rozproszonych i mało ciekawych faktów. I co najważniejsze – dla mnie – to zabrakło klimatu tamtego okresu. Szeleszczących spódnic, opisów miast, wsi, ogólnie mówiąc toczącego się ówcześnie życia. Język powieści nie jest taki zły, jak z początku może się wydawać. Trzeba po prostu do niego przywyknąć. A jeśli miałabym z jakąś powieścią ją porównać, to z Lalką Bolesława Prusa (którą wprost uwielbiam). To, co mi tutaj zabrakło, w Lalce dostałam na talerzu.

Cóż… Czuję niedosyt po przeczytaniu Pozłacanego rogu. I wielki mętlik w głowie. Trudno mi ocenić konkretnie, jaka ta powieść była. Z pewnością nie była wybitna, ale zła też nie. Wydaje mi się, że gdy sięgnę po kontynuację, to zrozumiem sens pierwszej części i nabierze ona całkiem nowego znaczenia. Pozostaje mi mieć nadzieję, lecz na dzień dzisiejszy otrzymuje ode mnie ocenę 5/10
.

Nie mogę pominąć okładki. Jest urzekająca, plastyczna, powiedziałabym nawet, iż to małe dzieło sztuki, ale jak wiadomo, szata graficzna często nie odzwierciedla treści.

~*~ 

Dopóki człowiek żyje, jego powieść nie ma zakończenia [1]

Są ludzie, których śmierć budzi naszą rozpacz i ból. I są tacy, których śmierć czyni nas sierotami[2]

~*~

W cyklu Pozłacany róg ukazały się:

Pozłacany róg. Tom I // Pozłacany róg. Tom II // Pozłacany róg. Tom III // Pozłacany róg. Tom IV

~*~ 

 Za możliwość przeczytania, dziękuję ślicznie wydawnictwu Novae Res

___

[1] OKOŁO-KUŁAK D.: Pozłacany róg. Tom 1. Gdynia: Novae Res 2013, s. 329.

[2] Op. Cit., s.178.